Wydawnictwo
Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Mleko ze względu na wysoką wartość odżywczą jest podstawowym, ważnym składnikiem żywieniowym w codziennej diecie człowieka, a z uwagi na korzystne parametry technologiczne – doskonałym surowcem dla przemysłu przetwórczego. Mleko pozyskuje się od wielu gatunków zwierząt, jednak najbardziej rozpowszechnione jest mleko krowie (> 90,0%). Obecnie na świecie użytkowanych mlecznie jest wiele ras bydła z ich  odmianami; jedne charakteryzują się wysoką wydajnością mleka, inne wysoką wartością mleka zależną od składu chemicznego. Doskonałym tego przykładem może być hodowane w różnych regionach świata, niezależnie od warunków klimatycznych, bydło rasy jersey różnych odmian. Każdy kraj posiadający populację tej rasy zwierząt prowadzi ukierunkowaną selekcję zgodnie z założonymi celem programu hodowlanego i warunkami środowiskowymi.

[fragment książki]

Wstęp. Celem badań była analiza wpływu odmiany ojca na wyniki użytkowości mlecznej krów rasy jersey oraz profil kwasów tłuszczowych, zawartość cholesterolu całkowitego, podstawowy skład mleka, cechy fizyczne i jakość higieniczną mleka. Uzyskane wyniki mają wskazać na najbardziej korzystną odmianę rasy jersey dla warunków środowiskowych gospodarstwa i produkcji mleka o wysokiej jakości prozdrowotnej.

Materiał i metody. Przeanalizowano wyniki użytkowości mlecznej 710 krów rasy jersey po buhajach odmiany amerykańskiej (A), duńskiej (D) i kanadyjskiej (K). W drugiej części badań pobrano łącznie 448 prób, w tym 336 prób mleka. Określono profil kwasów tłuszczowych i ich wskaźników, zawartość cholesterolu całkowitego (chromatografia gazowa), wydajność dobową, wartość odżywczą i jakość mleka.  Przeanalizowano również zależności między badanymi parametrami w mleku tych krów (SAS® 9.3 2013). 

Wyniki. W obrębie ocenianych grup krów najmniej wyrównanym poziomem wydajności dobowej mleka i składem chemicznym cechowały się krowy po ojcach amerykańskich, zaś najmniejszym zróżnicowaniem krowy pochodzące po buhajach duńskich. Koncentracja kwasów tłuszczowych i ich wskaźniki w mleku krów pochodzących po różnych odmianach buhajów różniły się statystycznie w uwzględnionych w badaniach czynnikach środowiskowych. Porównanie zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych w mleku między grupami krów wskazuje na ich związek z koncentracją tłuszczu w mleku. Stwierdzono również istotne zmiany w profilu kwasów tłuszczowych w mleku wraz z upływem laktacji. Mleko krów jersey pochodzących po buhajach odmiany kanadyjskiej zawiera najwięcej wartościowych, korzystnych dla zdrowia człowieka, nienasyconych kwasów (UFA), w tym MUFA i PUFA, a najmniej kwasów nasyconych (SFA) i hipercholesterolemicznych (OFA), szczególnie kwasu palmitynowego (C16:0). Jednak, ze względu na podstawowy skład chemiczny, mleko tych krów jest mało przydatne dla przetwórstwa mleczarskiego.

Wnioski. Wybór krów odmiany kanadyjskiej umożliwia uzyskanie mleka, którego skład i właściwości spełniają oczekiwania jakościowe, dietetyczne i prozdrowotne konsumentów. Najmniej korzystny profil kwasów tłuszczowych i zawartość cholesterolu stwierdzono w mleku krów odmiany duńskiej. Krowy te charakteryzowały się jednak bardzo wysoką zawartością składników mleka związanych z jakością technologiczną.

OBJAŚNIENIA SKRÓTÓW 

1. WSTĘP 

2. PRZEGLĄD LITERATURY 
2.1. Produkcyjność krów 
2.2. Charakterystyka rasy jersey i praca hodowlana 
2.3. Właściwości mleka z uwzględnieniem frakcji tłuszczowej 
2.4. Możliwości modyfikacji tłuszczu mlekowego 
2.5. Cholesterol 

3. HIPOTEZY BADAWCZE 

4. CEL PRACY 

5. MATERIAŁ I METODY
5.1. Wprowadzenie 
5.2. Materiał badawczy 
5.3. Metody analityczne 
5.4. Metody statystyczne

6. WYNIKI I DYSKUSJA 
6.1. Charakterystyka użytkowości mlecznej populacji krów rasy jersey w zależności od odmiany ojca krowy 
6.2. Wydajność dobowa, skład chemiczny i jakość mleka w zależności od odmiany ojca krowy i wybranych czynników środowiskowych 
6.3. Profil i wskaźniki kwasów tłuszczowych oraz zawartość cholesterolu całkowitego w mleku w zależności od odmiany ojca krowy i wybranych czynników środowiskowych 
6.4. Korelacje między badanymi cechami mleka 

7. PODSUMOWANIE 

8. WNIOSKI 

LITERATURA 

SUMMARY 

Background. The aim of the study was the analysis of the sire variety influence on the results of milk utilization of jersey breed cows and also the fatty acids profile, total cholesterol content, basic milk composition, physical traits and hygenic milk quality. The obtained results were to indicate the most profitable variety of the breed for environmental conditions of the stock-farm and milk productiuon of the high pro-health quality.

Materials and methods. The results of milk utilization of 710 jersey breed cows coming from bulls of American (A), Danish (D), Canadian (C) varieties were analysed. In the second part of the study, altogether 448 samples and 336 milk samples were taken. Fatty acids profile and their factors, total cholesterol contents (gas chromatography), the daily yield, the nutritive value and the milk quality were designated. Dependences between the studied parameters in milk of these cows (SAS v. 9.3 2013) were also analysed.

Results. Within the evaluated cows’ groups, the least straight level of the daily milk yield and the chemical composition characterised cows coming from American sires when lowest differentiation, the ones coming from Danish bulls. The fatty acids concentration and their factors in milk for cows coming from different varieties of bulls differed statistically, taking into consideration the research of environmental factors. Comparison of contents of particular fatty acids in milk between groups of cows indicates their connection with fat concentration in milk. Important changes of the fatty acids profile in the milk together with lactation passage were also stated. Milk of jersey cows coming from Canadian variety bulls contained the most valuable for human health, profitable unsaturated acids (UFA), in this MUFA and PUFA and least saturated acids (SFA) and hipercholesterolemic (OFA), particularly the palmitic acid (C16:0). However, considering the basic chemical composition, milk of these cows is not much useful for dairy processing.

Conclusions. The choice of Canadian variety enables obtaining milk, whose composition and properties meet both the qualitative, dietetic and pro-health consumer requirements. The least profitable fatty acid profile and cholesterol contents were stated in milk of Danish variety cows. However, these cows were characterised by a very high concentration of milk ingredients connected with the technological quality.