Wydawnictwo
Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Drewno jest najważniejszym tworzywem w budowie maszyn. Wprawdzie nie można nazwać go najważniejszym z obecnie stosowanych, jednak niewątpliwie jest materiałem konstrukcyjnym wszech czasów. Połączenie drewna i maszyny ujęte w kontekście historycznym dostarcza wielu dowodów na wyjątkową rolę drewna w rozwoju cywilizacji technicznej.
W rozdziale pierwszym objaśniono ideę książki, w drugim – posługując się oświeceniowym rozumieniem etosu inżyniera – zidentyfikowano triadę: inżynier, drewno i maszyna. W dalszej części sklasyfikowano ponad 70 właściwości konstrukcyjnych tworzyw drzewnych ważnych w budowie maszyn oraz porównano historyczne i najważniejsze definicje maszyny. Zasadniczą częścią pracy jest rozdział trzeci, będący przeglądem dziejów maszyn zbudowanych ze znaczącym udziałem drewna, m.in.: maszyn prostych, okrętów, pojazdów kołowych, dźwignic, machin latających, drewnianych silników (kół wodnych i wiatraków), obrabiarek oraz instrumentów muzycznych.
W rozdziale czwartym opisano przykłady współczesnego zastosowania drewna do budowy urządzeń typu maszynowego: od aplikacji oczywistych aż do zaskakujących (np. jako materiał na ramę rowerów czy na korpusy zaawansowanych obrabiarek sterowanych numerycznie). Książkę zamyka krótka rekapitulacja oraz indeksy: rzeczowy i osobowy.

Tytuł książki stwierdza: „Drewno to najważniejszy materiał w budowie maszyn”.
Raczej nie można go nazwać najważniejszym materiałem używanym obecnie, ale nie ma wątpliwości, że jest materiałem wszechczasów. Dobór i układ treści książki uzasadnia kontrowersyjną hipotezę o absolutnej wyższości drewna nad innymi materiałami inżynierskimi. Przedstawione w książce zagadnienia mają służyć dwóm celom: po pierwsze - pokazaniu współczesnym inżynierom historycznych sposobów poszukiwania nowych rozwiązań technicznych, a po drugie - zachęceniu współczesnych humanistów do bliższego poznania walorów naszego przemysłowego i technicznego dziedzictwa. W książce wykorzystano 32 starodruki, 154 inne źródła literaturowe, 33 akty normatywne oraz 62 źródła internetowe. Publikacja zawiera 33 tabele i 182 rysunki.
Pierwszy rozdział wyjaśnia ideę książki. Cytuje między innymi dwie historyczne definicje „maszyny”: najstarszą znaną definicję łacińską (Witruwiusz, ok. 20 r. n.e.) i najstarszą w języku polskim (Stanisław Solski, 1683). W obu „maszyna” jest skojarzona z drewnem.
W rozdziale drugim wymieniono ponad 70 właściwości drewna, które są istotne z punktu widzenia zastosowania drewna w maszynach i skatalogowano najważniejsze gospodarczo gatunki drewna w Polsce. W końcowej części rozdziału autor zdefiniował współczesne pojęcie „maszyna” oraz przedstawił ogólną systematykę maszyn. Na koniec podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego drewno jest wszechstronnym materiałem inżynierskim.
Rozdział trzeci zawiera przegląd historii maszyn zbudowanych ze znaczącym udziałem drewna. Rozpoczyna się od maszyn prostych, a następnie przedstawia opisy wybranych typów maszyn (statki, pojazdy, samoloty, dźwigi, silniki, obrabiarki, maszyny energetyczne, instrumenty muzyczne). Kolejność nie jest przypadkowa; opisano cztery fundamentalne kategorie maszyn: 1/ maszyny transportowe (statki, drewniane pojazdy kołowe, dźwigi, maszyny latające cięższe od powietrza); 2/ silniki i ich zastosowania (koła wodne, bieżnie, wiatraki); 3/ maszyny robocze (obrabiarki i maszyny portowe); 4/ maszyny energetyczne (maszyny mechaniczno-chemiczne i instrumenty muzyczne).
Rozdział czwarty zawiera opisy zastosowania drewna w budowie zaawansowanych technicznie współczesnych maszyn, np. zastosowania drewna w konstrukcjach obrabiarek sterowanych numerycznie, samochodów i wielu innych.
Książkę kończy krótkie „Podsumowanie” uzasadniające tezę zawartą w tytule.

Od autora

1. Wstęp

2. Inżynier, drewno i maszyna

2.1. „A naprzód to jest ingenier”
2.2. O tworzywach drzewnych i ich przydatności w budowie maszyn
2.2.1. Tworzywa drzewne a inne materiały inżynierskie
2.2.2. O właściwościach konstrukcyjnych drewna
2.2.3. Budowa wewętrzna drewna
2.2.4. Barwa, połysk i rysunek drewna
2.2.5. Właściwości wytrzymałościowe drewna
2.2.6. Właściwości akustyczne drewna
2.2.7. Drewno a inne materiały inżynierskie
2.2.8. Najważniejsze użytkowo krajowe gatunki drewna
2.2.9. Kilka uwag o drewnie gatunków tropikalnych
2.2.10. Tworzywa drewnopochodne w budowie maszyn
2.2.11. Trwałość drewna
2.2.12. Wady drewna
2.2.13. Wymagania wobec tarcicy do budowy maszyn
2.2.14. Podsumowanie niepowtarzalnych właściwości drewna

2.3. Krótko o maszynie

3. Maszyny z drewna
3.1. Świt maszyn – maszyny proste
3.2. Maszyny transportowe

3.2.1. Okręty – największe w dziejach świata maszyny z drewna
3.2.2. Pojazdy
3.2.3. Dźwignice

3.3. Machiny latające zbudowane z udziałem drewna

3.3.1. Początki lotnictwa
3.3.2. Loty silnikowe
3.3.3. Zmierzch drewnianych samolotów

3.4. Maszyny napędowe z drewna i niektóre ich zastosowania

3.4.1. Koła wodne
3.4.2. Wiatraki
3.4.3. Koła deptakowe i kieraty

3.5. Wybrane maszyny robocze z drewna

3.5.1. Tokarki
3.5.2. Pilarki
3.5.3. Młoty mechaniczne
3.5.4. Maszyny portowe

3.6. Wybrane maszyny energetyczne z drewna
3.7. Niektóre drewniane instrumenty muzyczne

3.7.1. Wykorzystanuie akustycznych właściwości drewna
3.7.2. Skrzypce
3.7.3. Fortepian
3.7.4. Mechaniczne instrumenty muzyczne

4. Współczesne zastosowania drewna w budowie maszyn
4.1. Kilka uwag ogólnych
4.2. Zastosowania litego drewna
4.3. Zastosowania tworzyw drewnopochodnych
4.4. Nietypowe zastosowania tworzyw drzewnych

5. Zakończenie
Teksty źródłowe
Literatura
Autorzy taksonów
Indeks osobowy
Indeks rzeczowy
Summary